Ngành công nghiệp ôtô Việt có đang rơi vào khủng hoảng thừa?

Ngành ô tô toàn cầu dư thừa nghiêm trọng – Việt Nam có nằm trong vòng xoáy?

Phát biểu tại Diễn đàn công nghiệp ô tô tổ chức tại Trùng Khánh (Trung Quốc), ông Li Shufu Chủ tịch kiêm nhà sáng lập tập đoàn Geely  đã cảnh báo về "tình trạng dư thừa nghiêm trọng" trong ngành ô tô toàn cầu, một nhận định đang thu hút sự chú ý lớn từ các chuyên gia trong khu vực và quốc tế.

Vậy bức tranh sản xuất ô tô tại Việt Nam hiện ra sao? Liệu thị trường nội địa có đang đối mặt với nguy cơ dư cung như lo ngại từ lãnh đạo Geely?

Sản lượng ô tô nội địa tại Việt Nam tăng trưởng ấn tượng

Theo số liệu mới nhất từ Tổng cục Thống kê, riêng trong tháng 5/2025, sản lượng ô tô sản xuất trong nước ước đạt 37.700 xe – tăng mạnh 54,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Đáng chú ý, lũy kế từ đầu năm đến nay, tổng sản lượng ô tô nội địa đã cán mốc khoảng 183.400 xe, ghi nhận mức tăng trưởng hơn 70% so với cùng kỳ năm 2024.

Đây là tín hiệu tích cực về năng lực sản xuất, nhưng đồng thời cũng đặt ra câu hỏi về sự cân bằng cung cầu trong thị trường đang có tốc độ chuyển dịch nhanh chóng như Việt Nam. Trong bối cảnh toàn cầu đang điều chỉnh sản lượng để tránh dư thừa, việc duy trì đà tăng trưởng sản xuất cần đi kèm chiến lược tiêu thụ và xuất khẩu bền vững nhằm đảm bảo ổn định dài hạn cho toàn ngành.

Nhà máy Thaco phụ trách lắp ráp ôtô của Mazda và Kia tại Việt Nam.

Chênh lệch giữa sản lượng và tiêu thụ ô tô lắp ráp trong nước: Điều gì đang diễn ra?

Theo báo cáo từ Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), tính đến hết tháng 5/2025, tổng doanh số ô tô lắp ráp trong nước đạt khoảng 62.764 xe. Trong khi đó, số liệu tạm tính của Hyundai Thành Công đến hết tháng 4 cho thấy hãng đã tiêu thụ 14.837 xe, còn VinFast ghi nhận doanh số xe điện nội địa đạt 56.187 xe trong 5 tháng đầu năm.

Tổng hợp từ các nguồn trên, có thể ước tính doanh số ô tô lắp ráp tiêu thụ tại thị trường nội địa đến hết tháng 5 không dưới 133.788 xe một con số đáng kể nhưng vẫn thấp hơn đáng kể so với sản lượng 183.400 xe do Tổng cục Thống kê công bố trong cùng kỳ.

Sự chênh lệch này phản ánh một thực tế quan trọng: không phải toàn bộ lượng xe lắp ráp trong nước đều tiêu thụ nội địa. Một phần trong số đó được dành cho xuất khẩu – đặc biệt trong bối cảnh nhiều hãng xe đang đẩy mạnh chiến lược mở rộng thị trường khu vực.

VinFast hiện đã xuất khẩu xe điện sang một số quốc gia Đông Nam Á, trong khi Hyundai Thành Công cũng vừa triển khai lô hàng đầu tiên của mẫu Palisade đến Thái Lan. Hãng này đặt mục tiêu xuất khẩu hơn 4.000 xe mang thương hiệu Hyundai trong giai đoạn 2024–2025 sang các nước trong khu vực.

Điều này cho thấy Việt Nam không chỉ đang mở rộng năng lực sản xuất, mà còn từng bước khẳng định vai trò là một trung tâm lắp ráp và xuất khẩu ô tô trong khu vực ASEAN.

VinFast xuất khẩu ôtô điện sang nhiều nước, bao gồm lô hàng đi Mỹ. Ảnh: Bối Hạ.

Xe nhập khẩu giữ nhịp ổn định, ngành công nghiệp ô tô Việt còn nhiều dư địa phát triển

Ở nhóm xe nhập khẩu, cán cân giữa sản lượng nhập về và lượng tiêu thụ trên thị trường Việt Nam đang giữ được mức tương đối cân bằng. Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, tính đến hết tháng 5/2025, Việt Nam đã hoàn tất nhập khẩu 84.045 xe nguyên chiếc, với tổng kim ngạch đạt gần 1,83 tỷ USD. So với cùng kỳ năm trước, sản lượng xe nhập khẩu tăng 43,3%, trong khi giá trị kim ngạch tăng 47,7% cho thấy mức chi tiêu trung bình trên mỗi xe nhập cũng đang cao hơn.

Ở chiều tiêu thụ, báo cáo từ Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho biết doanh số ô tô nhập khẩu nguyên chiếc tại thị trường Việt Nam đến hết tháng 5 đạt 68.280 xe. Những mẫu xe nổi bật như Toyota Yaris Cross (4.270 xe) hay Ford Everest (4.012 xe) tiếp tục nằm trong nhóm bán chạy nhờ lợi thế thiết kế, trang bị hiện đại và độ nhận diện thương hiệu cao.

Vị thế Việt Nam trên bản đồ sản xuất ô tô Đông Nam Á

Xét về năng lực sản xuất trong khu vực, ngành ô tô Việt Nam hiện vẫn ở nhóm đang phát triển. Dữ liệu từ Hiệp hội Các nhà sản xuất Ô tô Đông Nam Á (AAF) cho thấy trong 11 tháng đầu năm 2024, Việt Nam sản xuất khoảng 157.115 xe, tạm đứng thứ tư khu vực.

Dẫn đầu vẫn là Thái Lan, với sản lượng đạt 1,363 triệu xe, dù đã giảm 20,2% so với cùng kỳ năm 2023. Indonesia đứng ở vị trí thứ hai với gần 1,3 triệu xe, trong khi Malaysia tiếp tục thể hiện tiềm năng bền vững với 725.173 xe, đứng thứ ba.

Trong bối cảnh khu vực đang cạnh tranh quyết liệt, Việt Nam tuy chưa có sản lượng áp đảo, nhưng đang từng bước nâng cao năng lực nhờ các chính sách hỗ trợ ngành ô tô nội địa, sự đầu tư mạnh mẽ của các tập đoàn như VinFast, Thaco và Hyundai Thành Công, cũng như cơ hội mở rộng xuất khẩu sang các thị trường ASEAN và toàn cầu.

Tương lai của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam phụ thuộc nhiều vào việc đẩy mạnh công nghiệp phụ trợ, tăng nội địa hóa và đầu tư vào công nghệ xe điện, nhằm tạo lợi thế cạnh tranh bền vững trong giai đoạn chuyển đổi xanh của ngành ô tô toàn cầu.

Nhà máy Mercedes-Benz tại TP.HCM.

Nhiều "ông lớn" xe hơi tăng tốc nội địa hóa, Việt Nam thành tâm điểm sản xuất mới của Đông Nam Á

Tại Việt Nam, ngành công nghiệp ô tô đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc mạnh mẽ với sự hiện diện ngày càng lớn của cả các thương hiệu truyền thống lẫn các tên tuổi mới. Ngoài các nhà sản xuất quen thuộc như VinFast, Toyota, Hyundai, Ford, Mitsubishi, Mazda, Kia, Peugeot, BMW, MINI hay Mercedes-Benz, thị trường Việt còn chứng kiến làn sóng đầu tư mạnh mẽ từ các hãng xe mới như Omoda, Jaecoo (thuộc tập đoàn Chery), Lynk & Co, Geely (thuộc Geely Holding Group), cũng như Tank và Haval đến từ tập đoàn Great Wall Motors.

Trong số đó, Chery đã xác định rõ Việt Nam là một mắt xích chiến lược, với vai trò trung tâm sản xuất ô tô then chốt cho toàn bộ thị trường Đông Nam Á. Dù Chủ tịch tập đoàn Geely ông Li Shufu gần đây công bố tạm dừng kế hoạch phát triển một số nhà máy tại Trung Quốc, nguồn tin nội bộ khẳng định dự án nhà máy Geely tại Việt Nam vẫn sẽ được khởi công trong năm 2025, như một phần trong chiến lược mở rộng hiện diện quốc tế.

Việt Nam hiện sở hữu lợi thế nhân khẩu học, chi phí lao động cạnh tranh, và dung lượng thị trường tiêu dùng còn nhiều tiềm năng khai thác. Với sản lượng ô tô trong nước chưa đạt ngưỡng bão hòa, có thể khẳng định Việt Nam chưa rơi vào tình trạng "khủng hoảng thừa" như một số thị trường lân cận.

Tuy nhiên, áp lực từ các quốc gia láng giềng như Trung Quốc hay Thái Lan – vốn đang đối mặt với hiện tượng dư cung nghiêm trọng – vẫn sẽ tác động gián tiếp đến thị trường Việt Nam, đặc biệt qua các hình thức như giảm giá sâu, ưu đãi mạnh tay, và gia tăng cạnh tranh về chi phí sản xuất. Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp ô tô trong nước sẽ cần phải linh hoạt điều chỉnh chiến lược, vừa đảm bảo hiệu quả kinh doanh, vừa nâng cao năng lực cạnh tranh dài hạn để không bị cuốn vào vòng xoáy "đua giá" đầy rủi ro.