Người dùng xe hybrid Việt Nam cần tránh ngay sai lầm phổ biến này

Gần đây, một chủ xe Toyota Yaris Cross HEV đã gặp phải tình huống khiến không ít người sử dụng xe hybrid phải chú ý. Khi dừng chờ đèn đỏ trong khoảng thời gian kéo dài đến 120 giây, người lái đã chuyển cần số từ vị trí D (Drive) sang N (Neutral – số mo) và giữ phanh chân để chờ đèn chuyển xanh. Đây là một thói quen phổ biến trên xe sử dụng động cơ đốt trong nhằm giảm tải cho hộp số và tiết kiệm nhiên liệu.

Một cảnh báo liên quan đến pin hybrid do dừng đỗ xe ở vị trí số N quá lâu.

Tuy nhiên, ngay trước khi xe bắt đầu di chuyển, cụm đồng hồ trung tâm bất ngờ phát cảnh báo: "Traction battery need to be protected. Refrain from the use of N Position" (Tạm dịch: "Ắc quy kéo cần được bảo vệ. Hạn chế sử dụng vị trí số N").

Thông báo này lập tức làm dấy lên nhiều băn khoăn: Việc về số N khi dừng đèn đỏ có gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống hybrid? Liệu đây là lỗi người dùng hay do đặc tính thiết kế của dòng xe điện hybrid?

Trên thực tế, khác với xe thuần xăng, hệ truyền động hybrid – đặc biệt là hệ thống hybrid tự sạc (HEV) như trên Yaris Cross yêu cầu quy trình quản lý năng lượng chặt chẽ. Khi chuyển sang số N, hệ thống hybrid ngắt hoàn toàn kết nối giữa động cơ và bánh xe, đồng thời tạm dừng quá trình sạc lại pin từ động cơ xăng hoặc từ hệ thống phanh tái tạo năng lượng (regenerative braking). Điều này đồng nghĩa với việc nếu để xe ở số N quá lâu, đặc biệt khi dừng tại chỗ, ắc quy kéo có thể không được nạp đủ và rơi vào trạng thái cạn kiệt năng lượng tạm thời. Cảnh báo của xe được thiết kế để ngăn chặn điều đó nhằm đảm bảo tuổi thọ và hiệu suất của pin traction.

Dưới đây là một số thói quen phổ biến từ xe động cơ đốt trong mà người dùng cần điều chỉnh khi chuyển sang sử dụng xe hybrid:

• Không về số N khi dừng đèn đỏ: Trừ khi có yêu cầu đặc biệt, nên giữ xe ở số D và sử dụng phanh chân hoặc phanh tay. Hệ thống hybrid hiện đại được tối ưu để quản lý năng lượng khi xe đứng yên mà không cần can thiệp thủ công.
• Không "nẹt ga" hay đề pa mạnh từ trạng thái dừng: Xe hybrid sử dụng mô-tơ điện để tăng tốc ban đầu, vì vậy nên giữ đà tăng tốc mượt mà để tối ưu hóa hiệu suất và độ bền hệ thống.
• Không để xe ở chế độ N khi đổ dốc: Điều này không chỉ làm mất hoàn toàn khả năng tái tạo năng lượng qua phanh mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất kiểm soát tốc độ.

Việc hiểu rõ đặc tính vận hành của xe hybrid là yếu tố then chốt để đảm bảo xe hoạt động hiệu quả, tiết kiệm và bền bỉ theo thời gian. Những thói quen tưởng chừng vô hại trên xe truyền thống, khi áp dụng lên xe hybrid, có thể gây ra hậu quả không ngờ nếu không được điều chỉnh đúng cách.

Những rào cản khiến động cơ diesel ít thấy trên xe hybrid

Hiểu đúng về ắc quy kéo (pin hybrid)

Chia sẻ với VietNamNet, anh Nguyễn Thành Tâm – chủ một gara ô tô lâu năm tại quận Long Biên, Hà Nội – cho biết: “Xe hybrid vận hành dựa trên sự kết hợp giữa hai nguồn năng lượng: động cơ đốt trong (ICE – Internal Combustion Engine) và bộ pin hybrid (traction battery). Trong quá trình xe hoạt động, động cơ xăng không chỉ làm nhiệm vụ truyền động mà còn đóng vai trò như một máy phát, giúp sạc lại pin. Bên cạnh đó, hệ thống phanh tái tạo (regenerative braking) cũng góp phần thu hồi động năng từ quá trình giảm tốc và chuyển hóa thành điện năng, nạp ngược lại vào pin.”

Pin hybrid là thành phần then chốt trong hệ thống này, chịu trách nhiệm cung cấp năng lượng cho mô-tơ điện – đặc biệt trong các tình huống như khởi động xe, di chuyển ở tốc độ thấp trong đô thị hoặc hỗ trợ tăng tốc. Việc tận dụng mô-tơ điện trong các pha vận hành tiêu tốn nhiên liệu cao giúp xe hybrid đạt được hiệu quả tiết kiệm nhiên liệu vượt trội và giảm lượng khí thải độc hại so với các dòng xe thuần xăng hoặc dầu.

Chính sự phối hợp nhịp nhàng giữa hai hệ truyền động – điện và xăng – tạo nên ưu điểm đặc trưng của xe hybrid: vận hành êm ái, tiết kiệm nhiên liệu, giảm phát thải mà không đòi hỏi người lái phải thay đổi thói quen sử dụng quá nhiều.

Việc hiểu rõ cách hệ thống hoạt động không chỉ giúp người dùng sử dụng xe một cách tối ưu mà còn góp phần kéo dài tuổi thọ của các bộ phận quan trọng như pin hybrid và hệ thống mô-tơ điện. Đây là nền tảng quan trọng cho bất kỳ ai đang sở hữu hoặc có ý định chuyển sang xe hybrid trong tương lai.

Vì sao không nên về số N khi dừng lâu trên xe hybrid?

Theo anh Nguyễn Thành Tâm chủ gara ô tô lâu năm tại Long Biên, Hà Nội – thói quen chuyển cần số về vị trí N (Neutral – số mo) khi dừng chờ đèn đỏ hay dừng lâu vốn phổ biến trên các dòng xe sử dụng động cơ đốt trong truyền thống. Tuy nhiên, với xe hybrid, đặc biệt là các mẫu hybrid tự sạc (HEV), đây lại là thao tác không được các nhà sản xuất khuyến cáo, do ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống quản lý năng lượng của xe.

Khi xe được đưa về số N, hệ thống truyền động hybrid sẽ tạm thời ngắt kết nối giữa động cơ và bánh xe. Quan trọng hơn, quá trình sạc pin hybrid từ cả hai nguồn động cơ xăng và hệ thống phanh tái tạo cũng sẽ bị vô hiệu hóa. Điều này đồng nghĩa với việc ngay cả khi động cơ xăng đang hoạt động ở chế độ chờ (idling), pin traction vẫn không được nạp. Nếu xe tiếp tục duy trì trạng thái này trong thời gian dài, pin hybrid có thể cạn kiệt năng lượng, khiến hệ thống cảnh báo trên bảng đồng hồ kích hoạt hoặc nghiêm trọng hơn, xe có thể không thể tiếp tục vận hành cho đến khi pin được sạc lại.

Khi để ở vị trí số N, pin hybrid sẽ không được sạc dù động cơ xăng vẫn đang hoạt động.

Bên cạnh đó, nếu xe khởi động lại từ trạng thái số N với mức pin thấp, động cơ xăng sẽ phải tăng cường hoạt động để sạc lại ắc quy, dẫn đến mức tiêu hao nhiên liệu cao hơn bình thường – điều hoàn toàn đi ngược lại với triết lý vận hành tiết kiệm và thân thiện môi trường của hệ thống hybrid.

Xe hybrid được thiết kế để tối ưu hóa sự phối hợp giữa mô-tơ điện và động cơ đốt trong. Khi dừng đèn đỏ hoặc trong các tình huống kẹt xe ngắn, việc giữ cần số ở vị trí D và sử dụng phanh chân là hoàn toàn an toàn, không ảnh hưởng đến tuổi thọ hệ thống, đồng thời cho phép xe duy trì trạng thái sẵn sàng vận hành và tiếp tục sạc pin nếu cần thiết.

Việc hiểu và điều chỉnh những thói quen nhỏ – tưởng chừng như không đáng kể – lại có tác động đáng kể đến hiệu suất, tuổi thọ pin và mức tiêu thụ nhiên liệu tổng thể trên xe hybrid. Đây là yếu tố quan trọng mà người dùng cần nắm rõ để khai thác tối đa lợi thế của công nghệ này.

Làm gì khi gặp cảnh báo hoặc cần dừng lâu?

Khi gặp cảnh báo liên quan đến vị trí số N trên xe hybrid, điều quan trọng đầu tiên là giữ bình tĩnh và xử lý đúng cách. Theo anh Nguyễn Thành Tâm – chuyên gia kỹ thuật và chủ gara ô tô nhiều năm kinh nghiệm tại Hà Nội – cảnh báo này thường xuất hiện nhằm bảo vệ ắc quy kéo (pin hybrid) khỏi nguy cơ cạn năng lượng khi xe ở chế độ trung gian quá lâu.

Hầu hết các dòng xe hybrid đều được trang bị tình năng giữ phanh tự động Auto Hold.

“Trong trường hợp xuất hiện thông báo như ‘Traction battery need to be protected. Refrain from the use of N Position’, người lái nên lập tức chuyển cần số về vị trí P (Parking) và thực hiện thao tác khởi động lại hệ thống hybrid. Khi đó, hệ thống sẽ được tái khởi động và cảnh báo sẽ biến mất nếu không còn tình trạng bất thường,” anh Tâm hướng dẫn. Đồng thời, anh nhấn mạnh: Tuyệt đối không để xe ở số N trong thời gian dài, vì điều này ngăn quá trình sạc pin diễn ra, khiến ắc quy hybrid có nguy cơ bị suy giảm dung lượng tạm thời hoặc kích hoạt chế độ bảo vệ hệ thống.

Ngoài ra, anh Tâm cũng lưu ý một điểm quan trọng trong vận hành xe hybrid hiện đại – đó là hầu hết các mẫu xe ngày nay đều được trang bị tính năng giữ phanh tự động (Auto Hold). Tính năng này cho phép người lái giữ xe đứng yên ở số D khi dừng đèn đỏ mà không cần chuyển về số N hay giữ phanh liên tục bằng chân. Việc kích hoạt Auto Hold không chỉ giúp giảm thao tác cho người lái mà còn đảm bảo hệ thống hybrid duy trì ở trạng thái sạc tối ưu nếu cần.

Trong những trường hợp xe không được trang bị Auto Hold và phải dừng lâu (ví dụ: tắc đường kéo dài, chờ đợi trong bãi xe), chuyên gia khuyến nghị tài xế nên chuyển sang số P kết hợp kéo phanh tay, vừa an toàn, vừa giúp đôi chân được nghỉ ngơi, đồng thời đảm bảo hệ thống tiếp tục hoạt động ổn định.

Từ đó, anh Tâm đưa ra lời khuyên: Người dùng xe hybrid tại Việt Nam cần điều chỉnh lại một số thói quen đã hình thành từ thời sử dụng xe truyền thống, để phù hợp với đặc tính vận hành của công nghệ hybrid. Việc tuân thủ đúng quy trình sử dụng không chỉ giúp xe hoạt động hiệu quả, tiết kiệm nhiên liệu mà còn góp phần kéo dài tuổi thọ cho hệ thống pin – yếu tố cốt lõi của xe hybrid.