Hộp số sàn: Biểu tượng một thời đang dần bị lãng quên

Tại Việt Nam, số lượng ô tô trang bị hộp số sàn đang ngày càng giảm, phản ánh sự thay đổi trong nhu cầu và chiến lược của các hãng xe. Hiện nay, các tùy chọn hộp số sàn chủ yếu xuất hiện ở phân khúc thấp, nơi các phiên bản MT (Manual Transmission) thường có mức giá dễ tiếp cận và được ưa chuộng bởi nhóm khách hàng kinh doanh dịch vụ vận tải nhờ chi phí đầu tư ban đầu thấp và khả năng tiết kiệm nhiên liệu.

Tháng 9/2024, Mitsubishi đã ra mắt thế hệ mới của dòng bán tải Triton tại Việt Nam, với 3 phiên bản, tất cả đều sử dụng hộp số tự động 6 cấp. Đây là bước đi chiến lược nhằm nâng cao trải nghiệm người dùng, nhắm đến nhóm khách hàng tìm kiếm sự tiện lợi và tính năng hiện đại.

Quyết định loại bỏ hoàn toàn tùy chọn hộp số sàn khiến Triton trở thành mẫu bán tải cỡ trung duy nhất tại Việt Nam không còn cung cấp tùy chọn này. Điều này đồng thời đánh dấu một bước chuyển lớn trong phân khúc, hướng đến khách hàng cá nhân hoặc gia đình có nhu cầu sử dụng linh hoạt thay vì chỉ phục vụ mục đích thương mại.

Không chỉ Mitsubishi, Toyota Việt Nam gần đây cũng thực hiện động thái tương tự khi ngừng cung cấp phiên bản E của mẫu hatchback Wigo. Trước đây, phiên bản này được trang bị hộp số sàn nhằm thu hút nhóm khách hàng tìm kiếm sự kinh tế. Hiện tại, Toyota Wigo chỉ còn lại phiên bản G, sử dụng hộp số tự động vô cấp D-CVT, phù hợp hơn với nhu cầu di chuyển đô thị và gia đình, đồng thời nâng cao trải nghiệm lái.

Việc các hãng xe giảm hoặc loại bỏ tùy chọn hộp số sàn không chỉ phản ánh xu hướng toàn cầu mà còn phù hợp với sự dịch chuyển trong thói quen tiêu dùng của khách hàng Việt. Hộp số tự động ngày càng phổ biến nhờ tính tiện lợi, đặc biệt trong điều kiện giao thông đô thị đông đúc, nơi việc sử dụng số sàn có thể gây bất tiện.

Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc các tùy chọn xe giá rẻ trang bị số sàn sẽ ngày càng hạn chế, ảnh hưởng đến nhóm khách hàng kinh doanh vận tải hoặc những người mới lái tìm kiếm một mẫu xe kinh tế. Đây sẽ là thách thức lớn cho các thương hiệu trong việc cân đối giữa chiến lược sản phẩm và nhu cầu đa dạng của thị trường.

Mitsubishi Triton và Toyota Wigo không còn tùy chọn số sàn tại Việt Nam.

Trong những năm gần đây, tùy chọn hộp số sàn trên các dòng xe tại Việt Nam đã giảm đáng kể, phản ánh sự dịch chuyển trong chiến lược sản phẩm của các hãng xe. Hộp số sàn hiện chỉ phổ biến ở các phân khúc xe cỡ nhỏ như A, B hoặc MPV giá rẻ và bán tải, trong khi gần như đã biến mất hoàn toàn ở các phân khúc cao cấp hơn.

Ở phân khúc xe cỡ A, Hyundai Grand i10 và Kia Morning vẫn duy trì ít nhất một phiên bản số sàn, đáp ứng nhu cầu của nhóm khách hàng tìm kiếm sự tiết kiệm chi phí. Cụ thể:

• Hyundai Grand i10 có phiên bản số sàn trên cả hai biến thể hatchback và sedan, với giá lần lượt là 360 triệu đồng và 380 triệu đồng.
• Kia Morning sở hữu phiên bản số sàn duy nhất, giá bán 349 triệu đồng, hiện vẫn là mẫu xe có giá thấp nhất trong phân khúc.

Trong phân khúc sedan cỡ B, sự hiện diện của hộp số sàn cũng đang bị thu hẹp.

• Hyundai Accent, ở thế hệ cũ, từng cung cấp đến 2 phiên bản số sàn. Tuy nhiên, sau khi ra mắt thế hệ mới, mẫu xe này chỉ còn duy nhất phiên bản 1.5 MT với giá 439 triệu đồng.
• Toyota Vios, một thời là mẫu xe bán chạy hàng đầu, cũng đã cắt giảm tùy chọn số sàn. Sau lần nâng cấp vào năm 2023, Vios chỉ còn giữ lại phiên bản E số sàn 5 cấp, với giá bán 458 triệu đồng.

Việc lược bỏ phiên bản số sàn phản ánh sự chuyển dịch trong nhu cầu thị trường, nơi khách hàng ngày càng ưu tiên sự tiện lợi của hộp số tự động, đặc biệt trong điều kiện giao thông đô thị. Tuy nhiên, sự thay đổi này cũng khiến các mẫu xe số sàn giá rẻ, vốn được ưa chuộng bởi nhóm khách hàng kinh doanh dịch vụ hoặc người mới lái, trở nên khan hiếm hơn.

Ra mắt DS No8 - xe điện cao cấp mới của Pháp Mẫu fastback điện là sản phẩm thuộc tập đoàn Stellantis, là xe điện sang trọng nhất của thương hiệu Pháp DS Automobiles.

Trong bối cảnh này, các hãng xe đang phải cân nhắc kỹ lưỡng để duy trì sự cân đối giữa chiến lược sản phẩm và khả năng tiếp cận của người dùng, đồng thời đáp ứng xu hướng tiêu dùng hiện đại.

Tùy chọn số sàn không còn quá nhiều trên thị trường xe Việt.

Dù hộp số sàn ngày càng ít phổ biến tại thị trường Việt Nam, một số mẫu xe vẫn duy trì phiên bản này ở các phân khúc khác nhau. Trong phân khúc sedan cỡ B:

• Kia Soluto MT có giá từ 386 triệu đồng, là một trong những mẫu xe giá rẻ nhất phân khúc.
• Mitsubishi Attrage MT cung cấp tùy chọn với giá 380 triệu đồng, phù hợp cho nhu cầu di chuyển tiết kiệm.

Đáng chú ý, All New MG5, một mẫu sedan cỡ C, chỉ cung cấp phiên bản số sàn với mức giá 399 triệu đồng, thấp hơn đáng kể so với các mẫu xe cùng phân khúc và tương đương giá của các mẫu xe cỡ A hoặc B. Trong khi đó, Honda City không còn cung cấp tùy chọn số sàn cho khách hàng Việt Nam.

Ở phân khúc SUV cỡ A, toàn bộ các mẫu xe như Kia Sonet, Toyota Raize, và Hyundai Venue đều chỉ có hộp số tự động. Tuy nhiên, ở phân khúc MPV bình dân, vẫn còn một số lựa chọn số sàn như:

• Mitsubishi Xpander MT, giá 560 triệu đồng.
• Toyota Avanza Premio MT, giá 558 triệu đồng.
• Kia Carens MT, giá 589 triệu đồng.

Giá bán dễ tiếp cận là điểm chung của gần như toàn bộ các phiên bản số sàn tại Việt Nam. Đây thường là phiên bản tiêu chuẩn với mức giá thấp nhất trong dòng xe, nhưng đồng thời bị lược bớt nhiều trang bị và tính năng, khiến chúng kém hấp dẫn hơn so với các phiên bản số tự động cao cấp hơn.

Trong tháng 3/2024 Ô tô nhập khẩu bật tăng Theo số liệu thống kê Tổng cục Hải quan vừa công bố, tháng 3 cả nước nhập khẩu 15.860 ô tô nguyên chiếc, tổng kim ngạch 330 triệu USD.

Ví dụ:

• Toyota Vios E MT: Không có đèn pha tự động bật/tắt, chế độ đèn chờ dẫn đường, ghế ngồi bọc PVC thay vì bọc da.
• Hyundai Accent 1.5 MT: Thiếu đèn sương mù, đèn LED định vị ban ngày, camera lùi và cảm biến sau. La-zăng bằng thép, đồng hồ sau vô lăng kích thước nhỏ (3,5 inch), và không có màn hình giải trí trung tâm.
• Mitsubishi Xpander MT: Trang bị cơ bản với đèn chiếu sáng bóng halogen, không có đèn sương mù, khởi động bằng nút bấm, Cruise Control, camera lùi hoặc cảm biến lùi. Nội thất với ghế bọc nỉ, điều hòa chỉnh tay, và phanh tay cơ.

Mitsubishi Xpander bản MT là một trong 2 phiên bản đang được hãng xe Nhật Bản cho lắp ráp tại Việt Nam. Ảnh: Mitsubishi.

Hộp số sàn từ lâu đã trở thành lựa chọn ưu tiên của nhóm khách hàng kinh doanh dịch vụ vận tải nhờ lợi thế về giá bán thấp và mức tiêu thụ nhiên liệu thường được đánh giá là tiết kiệm hơn so với các phiên bản sử dụng hộp số tự động. Tuy nhiên, sự khác biệt này không phải lúc nào cũng đáng kể khi so sánh các thông số thực tế.

Dữ liệu công bố của các hãng xe cho thấy mức tiêu thụ nhiên liệu giữa các phiên bản số sàn và số tự động trong cùng dòng xe thường không quá chênh lệch.

• Toyota Wigo: Phiên bản E (số sàn) có mức tiêu thụ nhiên liệu kết hợp 5,14 lít/100 km, trong khi bản G (số tự động D-CVT) là 5,2 lít/100 km, chỉ chênh lệch 0,06 lít/100 km.
• Mitsubishi Xpander: Phiên bản số sàn tiêu thụ 6,8 lít/100 km, so với 7,1 lít/100 km của phiên bản số tự động, sự khác biệt chỉ 0,3 lít/100 km.

Điều này cho thấy, lợi thế về mức tiêu hao nhiên liệu không còn là yếu tố nổi bật để thuyết phục khách hàng chọn phiên bản số sàn, đặc biệt khi người dùng ngày càng chú trọng trải nghiệm vận hành thoải mái và trang bị tiện nghi.

Vì sao nhiều nhà sản xuất ô tô tại Mỹ chuyển sang xe Hybrid Thiếu trạm sạc được cho là một trong những nguyên nhân gây khó khăn cho các hãng ô tô tại Mỹ trong việc phát triển xe điện. Do đó, việc tập trung phát triển xe hybrid được cho là phương án khả thi vào thời điểm hiện tại.

Các phiên bản số sàn thường là phiên bản tiêu chuẩn, tập trung vào giá bán cạnh tranh, nhưng đi kèm với đó là sự lược bỏ nhiều trang bị và tính năng cao cấp. Điều này khiến xe số sàn khó đáp ứng nhu cầu của khách hàng gia đình, những người ưu tiên sự tiện nghi và an toàn.

Ví dụ:

• Toyota Vios E MT thiếu các tính năng như đèn pha tự động, chế độ đèn chờ dẫn đường, và ghế bọc PVC thay vì da.
• Mitsubishi Xpander MT không có đèn sương mù, Cruise Control, camera lùi, cảm biến lùi và trang bị ghế bọc nỉ cùng điều hòa chỉnh tay.

Không chỉ tại Việt Nam, xu hướng loại bỏ hộp số sàn đang diễn ra trên toàn cầu.

• Tại Mỹ: Theo chuyên trang Top Speed, số lượng ô tô trang bị hộp số sàn đã giảm 89,5% kể từ năm 1995.
• Tại Anh: Số lượng mẫu xe mới có tùy chọn số sàn giảm gần 55% trong 6 năm qua. Cụ thể, khách hàng Anh quốc có thể chọn 89 mẫu xe số sàn trong năm 2024, giảm mạnh so với 197 mẫu xe năm 2016 và 194 mẫu năm 2018.

Ôtô số sàn ngày càng giảm cả về số lượng lẫn sức hút với khách hàng.

Theo Top Speed, hộp số sàn ngày càng mất ưu thế trước sự tiện lợi vượt trội của hộp số tự động. Các công nghệ hiện đại đã giúp hộp số tự động không chỉ mang lại cảm giác lái dễ dàng và thư giãn hơn, mà còn đạt được hiệu năng vận hành cao và khả năng tiết kiệm nhiên liệu gần tương đương số sàn.

Bên cạnh đó, lý do kinh tế cũng đóng vai trò quan trọng. Việc cung cấp cả hai tùy chọn hộp số sàn và tự động cho cùng một dòng xe buộc nhà sản xuất phải thực hiện hai lần các thử nghiệm khí thải và va chạm, kéo theo chi phí tăng cao do phải phá hủy gấp đôi số lượng xe cho các bài kiểm tra chất lượng. Đây là một gánh nặng không nhỏ đối với các hãng xe, đặc biệt khi họ đang đối mặt với áp lực tối ưu hóa chi phí trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.

MINI Cooper trong năm 2025 sẽ loại bỏ tùy chọn số sàn.

Sự bùng nổ của ô tô điện cũng góp phần làm giảm sự hiện diện của hộp số sàn. Với cấu trúc động cơ đơn giản và không cần hộp số phức tạp, ô tô điện khiến hộp số tự động trở thành tiêu chuẩn mới trong ngành. Theo Motor1, nhiều dòng xe danh tiếng như Honda Civic hatchback, Volkswagen Golf R, Volkswagen Golf GTI, MINI Cooper, và Kia Forte đã loại bỏ hoàn toàn tùy chọn số sàn trong các phiên bản năm 2025.

Tại Việt Nam, trước đây, người điều khiển xe số sàn phải sở hữu giấy phép lái xe hạng B1 hoặc B2.

• Hạng B1: Dành cho người lái xe số sàn nhưng không hành nghề tài xế.
• Hạng B2: Cho phép lái cả xe số sàn và số tự động, đồng thời hành nghề lái xe.

Dù chương trình học và thi sát hạch B2 chủ yếu sử dụng xe số sàn, nhưng thực tế, nhiều người sau khi nhận bằng gần như không còn sử dụng dòng xe này.

Anh Đức Vương (29 tuổi, TP.HCM) chia sẻ trải nghiệm cá nhân:

"Tôi có bằng lái B2 từ năm 2019, từng trải qua nhiều dòng xe bán tải khác nhau, nhưng chưa bao giờ sử dụng xe số sàn. Nếu bây giờ được giao một chiếc xe số sàn, có lẽ tôi sẽ quên mất cách điều khiển."

Sự giảm sút của hộp số sàn phản ánh sự thay đổi sâu sắc trong ngành công nghiệp ô tô, nơi công nghệ và sự tiện nghi dần trở thành ưu tiên hàng đầu. Với sự phát triển mạnh mẽ của xe điện và hộp số tự động, hộp số sàn có nguy cơ trở thành một "kỷ niệm" trong lịch sử ô tô, khi ngày càng ít người sử dụng và các hãng xe dần loại bỏ tùy chọn này.