Người tiêu dùng hoang mang trước cuộc chiến giá xe điện tại Trung Quốc

Dây chuyền lắp ráp mẫu xe Neta V tại nhà máy của Hozon vào năm 2022.

Tương lai bấp bênh của xe điện Trung Quốc: Khi công nghệ trở thành con dao hai lưỡi

Mu, một cư dân tại Thượng Hải (đề nghị giấu tên vì lý do riêng tư), đã mua chiếc xe điện WM Motor EX5 vào năm 2022 với kỳ vọng tận hưởng những tiện ích công nghệ tiên tiến. Tuy nhiên, kể từ khi WM Motor tuyên bố phá sản vào năm 2023, hàng loạt tính năng kết nối trên xe đã dần mất đi, khiến trải nghiệm sử dụng của ông trở nên bất tiện.

Cụ thể, chìa khóa Bluetooth không còn hoạt động, hệ thống giải trí trở nên vô dụng, bản đồ định vị không thể cập nhật và dịch vụ phát trực tuyến video trở nên kém tin cậy. Dù chi phí sở hữu vẫn thấp hơn so với chiếc Buick động cơ đốt trong mà ông từng sử dụng trước đây, nhưng việc mất đi những tính năng thông minh, khó khăn trong việc mua bảo hiểm và sự mơ hồ về khả năng thay thế linh kiện trong tương lai đã làm giảm đáng kể giá trị của chiếc xe.

"Giờ đây, việc ngồi trong xe trở nên vô cùng nhàm chán. Không có nhạc, không có video, không có tin tức, và thậm chí đôi khi bản đồ cũng hoàn toàn trống trơn", Mu chia sẻ. "Về bản chất, chiếc xe vẫn hoạt động tốt với độ êm ái và hiệu suất ổn định, nhưng giờ đây nó chỉ còn là một phương tiện di chuyển đơn thuần, không hơn không kém."

Sự thay đổi cục diện thị trường xe điện Trung Quốc

Trung Quốc từng chứng kiến sự bùng nổ của ngành công nghiệp xe điện nhờ các chính sách hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ. Hàng trăm startup xuất hiện với hàng loạt mẫu xe được tích hợp công nghệ tiên tiến, tạo ra một sân chơi đầy tính cạnh tranh. Tuy nhiên, khi chính phủ dần siết chặt các khoản trợ cấp, thị trường nhanh chóng bước vào giai đoạn thanh lọc. Các doanh nghiệp lớn như BYD tiếp tục vươn lên mạnh mẽ, trong khi những thương hiệu nhỏ hơn ngày càng gặp khó khăn trong việc duy trì hoạt động.

Jiyue Auto là một ví dụ điển hình về sự thay đổi nhanh chóng trong ngành. Hơn một năm sau khi ra mắt sản phẩm đầu tiên, thương hiệu xe điện được hậu thuẫn bởi tập đoàn Zhejiang Geely Holding và gã khổng lồ công nghệ Baidu Inc. hiện đang thu hẹp quy mô sản xuất, đồng thời tìm kiếm nguồn vốn mới để duy trì hoạt động. Một số báo cáo còn cho thấy công ty đang gặp khó khăn trong việc thanh toán, làm dấy lên những lo ngại về tương lai của thương hiệu này.

Trước tình hình bất ổn, nhiều chủ xe điện đã phải tìm cách tối ưu hóa chi phí sử dụng. Một số tài xế thậm chí chuyển sang làm dịch vụ gọi xe để tận dụng tối đa chiếc xe của mình, trong bối cảnh các tính năng công nghệ cao dần bị cắt giảm.

Thách thức ngay cả với các thương hiệu lâu đời

Không chỉ các startup non trẻ, ngay cả những thương hiệu xe điện có tên tuổi cũng không tránh khỏi khó khăn. Bob Huang, một chủ sở hữu Hozon Neta S tại Nam Kinh, gần đây gặp vấn đề khi sửa chữa màn hình điều khiển trên xe. Với việc hai trung tâm dịch vụ chính thức của Hozon đã đóng cửa, các đại lý địa phương đang rơi vào tình trạng quá tải và thiếu hụt linh kiện, khiến anh không nhận được sự hỗ trợ đầy đủ.

"Dù Hozon vẫn đang hoạt động, nhưng tần suất cập nhật phần mềm đang chậm lại rõ rệt", Huang cho biết. "Thậm chí, tôi cảm thấy phiên bản mới của hệ thống hỗ trợ lái xe còn tệ hơn so với trước đây. Tôi thực sự nghi ngờ về khả năng khắc phục lỗi của họ."

Hozon cũng đã thừa nhận tình trạng gián đoạn dịch vụ và cam kết sẽ cải thiện vào tháng 4 năm nay. Tuy nhiên, theo các báo cáo từ truyền thông Trung Quốc, hãng xe này đã phải cắt giảm sản lượng và nhân sự đáng kể sau khi doanh số sụt giảm nghiêm trọng trong năm 2024.

Mẫu xe điện EX5 của WM Motor tại triển lãm ô tô Quảng Châu năm 2018.

Dưới tác động của việc các đại lý chính hãng và dịch vụ hậu mãi đóng cửa, nhiều chủ xe tại Trung Quốc buộc phải tìm đến các cơ sở sửa chữa không chính thức để duy trì khả năng vận hành của phương tiện. Một số khác chuyển sang các nền tảng trực tuyến như Xianyu sàn giao dịch hàng đã qua sử dụng lớn nhất Trung Quốc do Alibaba Group Holding Ltd. quản lý để tìm kiếm và trao đổi linh kiện thay thế.

Trong bối cảnh này, một mạng lưới kỹ thuật viên xe điện phi chính thức đang phát triển mạnh mẽ, cung cấp các giải pháp can thiệp sâu vào hệ thống phần mềm của xe, bao gồm cả việc bẻ khóa (hack) và cài đặt phần mềm không chính hãng nhằm khôi phục một số chức năng bị vô hiệu hóa.

“Chúng ta không thể đối xử với ô tô như một chiếc điện thoại thông minh người dùng vẫn kỳ vọng phương tiện của họ có thể vận hành ổn định trong ít nhất 5 năm,” Yang Jif, Giám đốc Công nghệ tại nhà cung cấp giải pháp ô tô Caresoft, đồng thời là cựu Phó Chủ tịch phụ trách AI và số hóa tại Great Wall Motor, nhận định. “Việc duy trì các chức năng thiết yếu như khóa Bluetooth hay đảm bảo các hệ thống cốt lõi của xe hoạt động trơn tru không phải là một thách thức quá lớn và cần được coi là ưu tiên hàng đầu.”

Tuy nhiên, vấn đề không chỉ dừng lại ở việc làm suy giảm trải nghiệm công nghệ trên xe. Một số công ty bảo hiểm đã bắt đầu áp dụng mức phí cao hơn đáng kể, thậm chí từ chối bảo hiểm cho các mẫu xe thuộc những hãng gặp khó khăn, khiến người dùng đối diện nguy cơ phải chi hàng nghìn USD cho một phương tiện có thể không còn đáng để sửa chữa.

Trước tình trạng này, chính phủ Trung Quốc đã ban hành hướng dẫn mới về bảo hiểm dành cho xe năng lượng mới, với mục tiêu nâng cao cơ chế bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Đối với những khách hàng đang cân nhắc mua một mẫu xe cao cấp với giá trị lớn, nguy cơ hãng xe ngừng hoạt động càng trở thành yếu tố quan trọng trong quyết định mua hàng, thúc đẩy xu hướng lựa chọn các thương hiệu có nền tảng vững chắc trên thị trường.

“Tôi chắc chắn sẽ chọn một thương hiệu đã được khẳng định trong lần mua xe tiếp theo,” Mu chia sẻ. “Ít nhất, sự thành công của họ trên thị trường chính là minh chứng rõ ràng nhất cho độ tin cậy của sản phẩm.”