Mất lái khi lái ô tô: Nguyên nhân phổ biến và cách phòng tránh hiệu quả

1. Mất lái là gì?

Mất lái là thuật ngữ dùng để mô tả tình huống người điều khiển xe bị mất khả năng kiểm soát phương tiện, khiến xe không di chuyển theo ý muốn. Hiện tượng này thường xảy ra đột ngột và bất ngờ, khiến người lái – đặc biệt là những tài xế thiếu kinh nghiệm không kịp phản ứng. Chính yếu tố bất ngờ này là nguyên nhân chính khiến mất lái trở thành một trong những rủi ro nguy hiểm nhất, dẫn đến nhiều vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng.

Phần lớn hiện tượng ô tô mất lái đều xảy ra một cách đột ngột, bất ngờ

2. Nguyên nhân khiến ô tô bị mất lái

Mất lái trên ô tô có thể xuất phát từ lỗi của người điều khiển hoặc các vấn đề kỹ thuật của xe. Trong đó, nguyên nhân phổ biến nhất là do sai sót trong thao tác lái, thường bắt nguồn từ sự chủ quan hoặc thiếu kinh nghiệm của tài xế. Những lỗi thường gặp bao gồm không kiểm soát tốc độ, xử lý chân ga chân phanh không chính xác, hoặc vào cua ở tốc độ quá cao, dẫn đến mất khả năng kiểm soát phương tiện.

Bên cạnh đó, mất lái cũng có thể xảy ra do các yếu tố kỹ thuật của xe, chẳng hạn như nổ lốp đột ngột, trục trặc hệ thống lái, hoặc các bộ phận liên quan bị hỏng hóc, kẹt cứng. Ngoài ra, hệ thống bánh xe chưa được cân chỉnh chính xác cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng điều hướng, làm tăng nguy cơ mất lái trong những tình huống khẩn cấp.

3. Cách xử lý khi xe mất lái hoặc có dấu hiệu mất lái

Trong tình huống xe mất lái, thời gian phản ứng chỉ khoảng 2 – 3 giây, do đó, điều quan trọng nhất là giữ bình tĩnh, tránh hoảng loạn, vì bất kỳ thao tác sai lầm nào cũng có thể khiến tình huống trở nên nguy hiểm hơn.

Nếu hệ thống trợ lực lái không hoạt động nhưng xe vẫn còn khả năng điều hướng, hãy giữ chặt vô-lăng bằng cả hai tay để duy trì quyền kiểm soát. Khi đó, tài xế cần giảm tốc độ một cách an toàn.

Trên đường khô và vắng xe: Nếu xe được trang bị hệ thống phanh ABS, EBD, BA, hãy đạp phanh nhanh và dứt khoát. Trên đường trơn trượt hoặc khi xe không có hệ thống phanh hiện đại: Tránh đạp phanh đột ngột vì có thể khiến bánh xe bị khóa cứng, mất lực bám đường, dẫn đến hiện tượng văng trượt. Hãy nhấp phanh từ từ để duy trì kiểm soát. Hỗ trợ giảm tốc bằng hộp số: Với xe số tự động, hãy chuyển về các số thấp (L, D1, D2); với xe số sàn, hãy về số 1 hoặc số 2 để tận dụng lực hãm động cơ. Bên cạnh đó, bật đèn cảnh báo nguy hiểm và đưa xe về khu vực an toàn để dừng lại.

Nếu xe vẫn có thể điều hướng, hãy cố gắng đánh lái nhẹ nhàng sang làn đường an toàn hoặc khu vực rộng rãi, tránh chướng ngại vật. Khi xe đã dừng lại, nếu không có va chạm, hãy nghỉ ngơi để trấn tĩnh, sau đó đưa xe rời khỏi khu vực nguy hiểm.

Trong trường hợp xe không thể kiểm soát được, hãy chuẩn bị tâm lý sẵn sàng cho va chạm và chủ động lựa chọn phương án giảm thiểu rủi ro. Một số biện pháp có thể áp dụng:

Hướng xe về dọc ta-luy, ruộng, lối thoát hiểm hoặc khu vực có vật cản mềm để giảm thiểu thương vong. Tuyệt đối không đưa xe về số N (Neutral) hoặc tắt động cơ, vì điều này sẽ khiến hệ thống lái không hoạt động, làm xe hoàn toàn mất kiểm soát, gia tăng nguy cơ tai nạn.

Nếu cảm thấy không thể kiểm soát được xe khi ô tô mất lái, các bác nên chuẩn bị tâm lý sẵn sàng cho va chạm

Việc trang bị kỹ năng xử lý khi mất lái là vô cùng cần thiết, đặc biệt với những tài xế ít kinh nghiệm. Hãy luôn duy trì trạng thái tập trung khi lái xe và chủ động bảo dưỡng phương tiện định kỳ để giảm thiểu nguy cơ mất kiểm soát.

4. Cách hạn chế ô tô mất lái

Để giảm thiểu nguy cơ mất lái khi điều khiển ô tô, người lái cần tuân thủ các nguyên tắc quan trọng nhằm đảm bảo khả năng kiểm soát phương tiện trong mọi tình huống.

Tư thế lái và kỹ thuật cầm vô-lăng chuẩn

Giữ vô-lăng đúng kỹ thuật, duy trì tư thế ngồi thoải mái nhưng vẫn đảm bảo kiểm soát tốt. Điều chỉnh ghế lái sao cho dễ dàng quan sát và thao tác linh hoạt, tránh tình trạng mỏi cơ khi lái xe đường dài.

Điều chỉnh tốc độ và khoảng cách an toàn

Luôn tuân thủ tốc độ giới hạn, không phóng nhanh, vượt ẩu, đặc biệt tại các khu vực đông dân cư, đường đèo dốc hoặc khi thời tiết xấu. Duy trì khoảng cách an toàn với xe phía trước, phòng trường hợp phải xử lý tình huống bất ngờ.

Kỹ thuật vào cua an toàn

Trước khi vào cua, giảm tốc độ từ từ, tuyệt đối không đánh lái hoặc phanh gấp khi đang giữa khúc cua. Khi vào cua, giữ chắc vô-lăng, tránh tăng tốc đột ngột hoặc nhả ga quá nhanh. Ở tốc độ thấp, có thể sử dụng kỹ thuật đánh vô-lăng chéo tay. Khi chạy xe ở tốc độ cao, ưu tiên kỹ thuật đánh lái kéo – đẩy để duy trì sự ổn định.

Lưu ý khi di chuyển trong điều kiện thời tiết xấu

Khi lưu thông trong sương mù, mưa lớn, đường trơn trượt, hãy bật đèn chiếu sáng phù hợp, di chuyển chậm và tránh thao tác đột ngột. Hạn chế phanh gấp, thay vào đó, hãy nhấp nhả phanh nhẹ nhàng để duy trì độ bám đường.

Lái xe an toàn trên đường đèo núi

Khi di chuyển qua các khúc cua tay áo trên đèo dốc, giữ xe áp sát bên phía ta-luy dương (bên núi) để tránh nguy cơ rơi xuống vực. Giảm tốc khi gặp các cung đường nghiêng về phía vực, tránh phanh gấp khi đang xuống dốc để hạn chế hiện tượng trượt bánh.

Bảo dưỡng xe định kỳ Chìa khóa giúp duy trì kiểm soát

Kiểm tra và bảo dưỡng xe theo khuyến nghị của hãng để đảm bảo hệ thống lái, phanh, lốp và các bộ phận liên quan luôn hoạt động ổn định.

Khi phát hiện các dấu hiệu bất thường như vô-lăng bị rơ, xe bị nhao lái, lốp mòn không đều, đèn báo lỗi động cơ hoặc hộp số sáng, cần đưa xe đi kiểm tra ngay lập tức để tránh nguy cơ mất lái ngoài ý muốn.

Lời khuyên: Việc chủ động rèn luyện kỹ năng lái xe an toàn, tuân thủ quy tắc giao thông và bảo dưỡng xe định kỳ sẽ giúp hạn chế tối đa nguy cơ mất lái, đảm bảo an toàn cho bản thân và những người tham gia giao thông.