Lái xe đêm khi du xuân: Những nguy cơ tiềm ẩn và cách giữ an toàn

Sau Tết Nguyên đán, nhu cầu di chuyển tăng cao khi nhiều gia đình và nhóm bạn tổ chức các chuyến du xuân, vãn cảnh hoặc hành hương đầu năm. Để tránh tình trạng ùn tắc và tiết kiệm thời gian, không ít người lựa chọn khởi hành vào sáng sớm hoặc thậm chí trong đêm.

Tuy nhiên, lái xe đường dài vào ban đêm tiềm ẩn nhiều rủi ro do tầm nhìn bị hạn chế, hệ thống chiếu sáng không thể thay thế hoàn toàn ánh sáng tự nhiên và nguy cơ buồn ngủ cao hơn so với ban ngày. Nếu không có kinh nghiệm xử lý trong điều kiện thiếu sáng, tài xế có thể gặp khó khăn trong việc phản ứng nhanh với các tình huống bất ngờ, làm tăng nguy cơ tai nạn nghiêm trọng.

Nhiều người lên kế hoạch lái xe đi du xuân vào ban đêm hoặc sáng sớm để tiết kiệm thời gian.

Các chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực lái xe an toàn cho rằng, bên cạnh việc duy trì sự tập trung và điều khiển xe một cách tỉnh táo, người lái nên áp dụng những mẹo hữu ích dưới đây để đảm bảo hành trình ban đêm diễn ra an toàn và thuận lợi hơn.

1. Đảm bảo đèn chiếu sáng hoạt động tốt

Hệ thống chiếu sáng, bao gồm đèn pha, đèn cốt, đèn sương mù và các loại đèn hỗ trợ khác, đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo tầm nhìn và an toàn khi lái xe vào ban đêm. Vì vậy, trước mỗi hành trình dài, đặc biệt là trong điều kiện thiếu sáng, tài xế cần kiểm tra kỹ lưỡng và đảm bảo hệ thống đèn hoạt động hiệu quả.

Với những mẫu xe đã qua nhiều năm sử dụng, cường độ ánh sáng của đèn có thể suy giảm đáng kể, ảnh hưởng trực tiếp đến tầm nhìn và khả năng quan sát các chướng ngại vật trên đường. Điều này không chỉ làm tăng nguy cơ mất an toàn cho chính người lái mà còn ảnh hưởng đến các phương tiện xung quanh. Do đó, nếu nhận thấy hệ thống đèn không còn đảm bảo hiệu suất chiếu sáng, việc thay thế bóng đèn mới với độ sáng cao hơn là giải pháp cần thiết.

Ngoài ra, không chỉ đèn pha hay đèn cốt, tài xế cũng cần kiểm tra đồng bộ các hệ thống chiếu sáng khác như đèn sương mù, đèn gầm, đèn xi-nhan, đèn soi biển số,... để đảm bảo khả năng nhận diện và cảnh báo tốt nhất trong mọi điều kiện di chuyển ban đêm.

Đèn chiếu sáng là bộ phận quan trọng bậc nhất khi di chuyển khi trời tối.

2. Vệ sinh kính lái, mặt đèn pha trước khi di chuyển

Mặc dù là một thao tác đơn giản, nhưng việc giữ kính xe sạch sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tầm nhìn và an toàn khi lái xe ban đêm. Bụi bẩn, dấu vân tay hay hơi nước bám trên kính chắn gió trước, kính sau và cửa kính hai bên có thể làm giảm khả năng quan sát, đặc biệt khi gặp ánh sáng ngược chiều hoặc trong điều kiện thời tiết xấu.

Do đó, trước mỗi hành trình vào ban đêm, tài xế nên dành thời gian vệ sinh toàn bộ bề mặt kính, bao gồm kính chắn gió trước, kính hậu, cửa kính hai bên và cả cụm đèn pha, đèn hậu để đảm bảo hiệu suất chiếu sáng tối ưu. Khi lau kính, nên sử dụng khăn sạch, không xơ và dung dịch chuyên dụng để loại bỏ hoàn toàn bụi bẩn, hạn chế vết loang gây chói mắt khi có ánh sáng chiếu vào. Đặc biệt, tránh dùng tay trần chạm vào mặt trong kính chắn gió, vì dầu từ da tay có thể để lại vết mờ, khiến ánh sáng phản xạ mạnh hơn và làm giảm tầm nhìn đáng kể khi di chuyển trong đêm.

Kính lái không được vệ sinh có thể xuất hiện những vết lem nhem khi bị đèn xe đối diện chiếu vào.

3. Sử dụng đèn pha đúng cách

Bên cạnh việc đảm bảo hệ thống đèn chiếu sáng hoạt động ổn định, tài xế cũng cần nắm vững nguyên tắc sử dụng đèn hợp lý để tối ưu tầm quan sát và đảm bảo an toàn giao thông.

Khi di chuyển trên các tuyến đường ngoài đô thị, đặc biệt là những cung đường cong, đèo dốc hoặc khu vực thiếu đèn đường, việc sử dụng đèn pha (chiếu xa) sẽ giúp mở rộng tầm nhìn, phát hiện chướng ngại vật từ xa và đồng thời báo hiệu sự hiện diện của xe với các phương tiện ngược chiều. Tuy nhiên, tài xế cần chủ động chuyển về chế độ đèn cos (chiếu gần) khi phát hiện có xe đi ngược chiều hoặc khi bám đuôi một phương tiện khác để tránh gây chói mắt, làm mất khả năng quan sát của người lái xe đối diện, giảm nguy cơ va chạm.

Việc sử dụng đèn đúng cách không chỉ giúp tài xế quan sát tốt hơn mà còn thể hiện ý thức tham gia giao thông văn minh, đảm bảo an toàn cho chính mình và các phương tiện xung quanh.

4. Điều chỉnh gương chiếu hậu hợp lý

Khi lái xe vào ban đêm, tình huống bị chói mắt do ánh sáng đèn pha từ xe phía sau là vấn đề thường gặp, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tầm nhìn và khả năng xử lý tình huống của tài xế. Để giảm thiểu nguy cơ này, việc điều chỉnh gương chiếu hậu hợp lý là một trong những giải pháp quan trọng giúp duy trì tầm quan sát an toàn.

Đối với gương chiếu hậu hai bên, tài xế nên điều chỉnh góc gương hơi hướng xuống một chút để hạn chế ánh sáng đèn pha từ xe sau phản chiếu trực tiếp vào mắt. Điều này không làm ảnh hưởng đến khả năng quan sát hai bên nhưng giúp giảm hiện tượng lóa sáng đáng kể.

Trong khi đó, với gương chiếu hậu trong xe, các mẫu ô tô đời mới thường được trang bị chế độ chống chói tự động hoặc chỉnh tay. Tính năng này hoạt động bằng cách làm mờ gương khi phát hiện ánh sáng mạnh từ xe phía sau, giúp tài xế duy trì tầm nhìn rõ ràng mà không bị ảnh hưởng bởi ánh sáng chói. Khi lái xe vào ban đêm, đừng quên kích hoạt chế độ này để đảm bảo tầm quan sát tối ưu và lái xe an toàn hơn.

Trước khi di chuyển, nên điều chỉnh độ sáng đèn bảng điều khiển và các loại đèn nội thất trong xe một cách phù hợp.

5. Giảm độ sáng của đèn nội thất và bảng điều khiển

Hệ thống đèn trên bảng đồng hồ sau vô lăng, nếu quá sáng, có thể gây chói mắt, làm giảm khả năng tập trung và ảnh hưởng đến tầm nhìn của tài xế khi lái xe ban đêm. Việc duy trì mức độ chiếu sáng phù hợp sẽ giúp giảm căng thẳng cho mắt, đặc biệt trong những hành trình dài. Trên hầu hết các dòng xe hiện nay, nhà sản xuất đều trang bị nút điều chỉnh độ sáng của bảng đồng hồ. Tài xế nên chủ động giảm cường độ sáng đến mức vừa đủ để quan sát rõ thông tin mà không gây khó chịu.

Ngoài ra, ánh sáng từ hệ thống đèn nội thất, bao gồm đèn trần, đèn LED trang trí hay ánh sáng phát ra từ màn hình giải trí, cũng có thể làm phân tán sự tập trung khi lái xe trong điều kiện thiếu sáng. Để đảm bảo an toàn, nên tắt hoặc giảm độ sáng của các nguồn sáng không cần thiết nhằm duy trì môi trường lái xe tối ưu, giúp tài xế tập trung hơn và hạn chế nguy cơ mất kiểm soát.

6. Giữ khoảng cách an toàn lớn hơn so với ban ngày

Khi lái xe ban đêm, việc duy trì khoảng cách an toàn với phương tiện phía trước là yếu tố quan trọng giúp tài xế có đủ thời gian phản ứng trước các tình huống bất ngờ, chẳng hạn như xe phía trước phanh gấp, xuất hiện chướng ngại vật hoặc bất ngờ gặp động vật băng qua đường.

Một trong những phương pháp hiệu quả nhất để đảm bảo khoảng cách an toàn là áp dụng quy tắc "3 giây" – nguyên tắc được nhiều tài xế giàu kinh nghiệm tin dùng. Cụ thể, nếu một phương tiện di chuyển với tốc độ 90 km/h, tức khoảng 25 m/giây, thì trong 3 giây, xe sẽ đi được xấp xỉ 75 m. Đây là khoảng cách tối thiểu cần thiết để tài xế có đủ thời gian quan sát, xử lý tình huống và phanh an toàn, hạn chế tối đa nguy cơ va chạm. Trong điều kiện thời tiết xấu hoặc đường trơn trượt, nên tăng khoảng cách này lên 4-5 giây để đảm bảo an toàn tối đa.

7. Bám theo vạch kẻ đường và xe phía trước

Theo kinh nghiệm của những tài xế lâu năm, khi di chuyển trên các cung đường đèo núi, đặc biệt trong điều kiện sương mù dày đặc hoặc tầm nhìn bị hạn chế, việc bám theo vạch kẻ đường là cách đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả để duy trì hướng đi an toàn. Vạch sơn không chỉ giúp định hướng mà còn hỗ trợ tài xế nhận diện giới hạn làn đường, tránh nguy cơ lấn sang phần đường ngược chiều.

Trong trường hợp di chuyển trên những cung đường nhỏ, hẹp, không có vạch sơn phân làn, một giải pháp an toàn là bám theo xe đi trước bằng cách quan sát và di chuyển theo vệt bánh xe của phương tiện đó. Tuy nhiên, cần đặc biệt lưu ý duy trì khoảng cách an toàn để có đủ thời gian phản ứng với các tình huống bất ngờ. Tuyệt đối không lấn làn hoặc cố gắng vượt xe khi tầm nhìn hạn chế, bởi điều này có thể tiềm ẩn nguy cơ va chạm nghiêm trọng với phương tiện ngược chiều.

8. Chuẩn bị sức khoẻ tốt, đừng cố cầm lái khi buồn ngủ

Lái xe đường dài vào ban đêm là một thử thách không nhỏ, đặc biệt đối với những người chưa có nhiều kinh nghiệm. Việc cầm lái liên tục trong nhiều giờ dễ dẫn đến tình trạng mệt mỏi, buồn ngủ, làm giảm khả năng tập trung và phản xạ. Để đảm bảo an toàn, trước mỗi hành trình dài vào ban đêm, tài xế cần ngủ đủ giấc, tối thiểu 6 giờ, nhằm duy trì thể trạng tốt nhất. Ngoài ra, nên lên kế hoạch nghỉ ngơi hợp lý, tránh lái xe liên tục quá 3 giờ để hạn chế nguy cơ mất tập trung và mệt mỏi.

Trong quá trình di chuyển, tài xế có thể trò chuyện với hành khách trên xe để duy trì sự tỉnh táo. Ngoài ra, nghe nhạc cũng là một phương pháp hiệu quả, tuy nhiên, nên ưu tiên những giai điệu sôi động, tránh những bản nhạc có tiết tấu đều đều vì có thể khiến cơn buồn ngủ đến nhanh hơn.

Kiên quyết từ chối rượu bia trong các chuyến đi du xuân nếu sau đó phải lái xe.

Một yếu tố quan trọng cần lưu ý là tuyệt đối không sử dụng rượu bia hoặc các loại thuốc có tác dụng gây buồn ngủ trước khi lái xe. Những chất này không chỉ làm suy giảm khả năng điều khiển phương tiện mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất kiểm soát, đặc biệt vào ban đêm hoặc rạng sáng khi cơ thể đã mệt mỏi. Hơn nữa, việc lái xe khi có nồng độ cồn trong hơi thở còn có thể khiến tài xế đối mặt với các mức phạt nghiêm khắc theo quy định của pháp luật.

Trong trường hợp quá buồn ngủ, không nên cố gắng tiếp tục lái xe. Giải pháp an toàn nhất là tìm một vị trí phù hợp, đỗ xe và chợp mắt khoảng 15 phút. Sau đó, nên rửa mặt bằng nước lạnh để tỉnh táo trước khi tiếp tục hành trình, đảm bảo an toàn cho chính mình và những người tham gia giao thông.