Xe điện bùng nổ, vì sao hãng vẫn "phòng thân" bằng hybrid?

Việc áp dụng nhiều cách tiếp cận khác nhau trong quá trình khử cacbon của ngành ô tô hiện nay chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ những thay đổi về chính sách tại hai thị trường lớn: châu Âu và Mỹ. Ở châu Âu, các quy định về khí thải đang có xu hướng được nới lỏng, trong khi tại Mỹ, các chương trình tín dụng thuế dành cho xe điện được điều chỉnh giảm dần so với trước đây. Những yếu tố này tạo ra một bối cảnh đa dạng, buộc các nhà sản xuất phải phát triển nhiều loại hệ truyền động khác nhau nhằm đáp ứng từng thị trường và nhóm khách hàng riêng biệt.

Tuy nhiên, các lãnh đạo cấp cao và chuyên gia phân tích trong ngành cảnh báo rằng việc cung cấp quá nhiều lựa chọn về công nghệ động lực sẽ gây áp lực không nhỏ lên chi phí sản xuất và phát triển, trong bối cảnh ngành ô tô đang phải đối mặt với biên lợi nhuận ngày càng thu hẹp cùng với những căng thẳng thương mại ngày càng leo thang trên toàn cầu.

Ông Eric Zayer, chuyên gia tư vấn từ Bain & Company, nhận định tại hội nghị “Tương lai của ô tô” do Financial Times tổ chức: “Đầu tư đồng thời vào nhiều hệ truyền động khác nhau đã tạo ra sự phức tạp lớn trên toàn chuỗi giá trị, từ khâu nghiên cứu, sản xuất đến phân phối. Điều này tất yếu dẫn đến gia tăng chi phí, trở thành thách thức không nhỏ với các nhà sản xuất.”

Thống kê mới nhất từ Hiệp hội Các nhà Sản xuất Ô tô châu Âu (ACEA) cho thấy doanh số xe điện tại Vương quốc Anh và toàn châu Âu trong quý đầu năm 2025 tăng trưởng 28% so với cùng kỳ năm trước. Trong khi đó, doanh số xe hybrid xăng-điện cũng ghi nhận mức tăng 20,5%, cho thấy sự đa dạng trong lựa chọn của người tiêu dùng vẫn được duy trì.

Fabrice Cambolive, CEO thương hiệu Renault, chia sẻ về thành công gần đây của mẫu Renault 5 với mức giá dưới 25.000 euro – một dấu mốc quan trọng giúp phá vỡ rào cản chi phí và thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang xe điện tại châu Âu. Ông nhấn mạnh: “Mẫu xe này tạo nên nền tảng vững chắc để giúp người tiêu dùng dễ dàng tiếp cận hơn với xe điện.”

Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận rằng Renault sẽ tiếp tục duy trì các dòng xe hybrid và hybrid sạc điện, dành cho nhóm khách hàng chưa sẵn sàng hoàn toàn chuyển đổi sang xe điện: “Chúng tôi vẫn đang ở giai đoạn đầu của cuộc chuyển đổi lớn này, và không có giải pháp nào là ‘tồi’ để loại bỏ ngay từ bây giờ. Việc đa dạng hóa lựa chọn là cần thiết để đáp ứng nhu cầu thực tế của thị trường.”

Ở chiều ngược lại, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc với lợi thế sản xuất xe điện giá rẻ, tích hợp công nghệ cao đang ngày càng mở rộng thị phần ra thị trường toàn cầu. Họ cũng cung cấp các dòng xe hybrid sạc điện nhằm tạo cầu nối thuyết phục người tiêu dùng chuyển đổi sang xe điện hoàn toàn. Lợi thế về thuế quan cũng góp phần tạo lợi thế cạnh tranh, khi xe hybrid không phải chịu mức thuế nhập khẩu lên tới 45% áp dụng cho xe điện từ Trung Quốc theo quy định của EU.

Jolin Zhang, Phó Giám đốc điều hành BYD Châu Âu, khẳng định: “Chúng tôi phát triển xe hybrid sạc điện theo cách mà khi người dùng trải nghiệm, họ sẽ cảm nhận được cảm giác lái mượt mà và thú vị tương tự như xe điện thuần túy.”

Tại những thị trường trọng điểm như Trung Quốc và Mỹ, công nghệ cung cấp năng lượng cho xe điện đang ngày càng phức tạp và đa dạng hơn. Nhiều nhà sản xuất đang phát triển các dòng xe điện có hệ thống mở rộng phạm vi hoạt động (range extender), trong đó sử dụng một động cơ đốt trong kích thước nhỏ, không trực tiếp truyền lực cho bánh xe mà đóng vai trò như một máy phát điện, giúp sạc pin khi dung lượng còn lại thấp. Giải pháp này nhằm giảm bớt “nỗi lo về phạm vi” – một trong những rào cản lớn nhất khiến người tiêu dùng còn e ngại khi chuyển sang xe điện.

Volkswagen là một trong những hãng tiên phong đi theo xu hướng này, với kế hoạch hồi sinh thương hiệu xe bán tải Scout dưới dạng mẫu xe điện dự kiến ra mắt vào năm 2027. Đáng chú ý, Scout mới sẽ được trang bị tùy chọn mở rộng phạm vi hoạt động. Ông Arno Antlitz – Giám đốc Tài chính Volkswagen – cho biết có tới 80% khách hàng đặt trước mẫu xe này mong muốn có tùy chọn công nghệ mở rộng phạm vi. Ông nhấn mạnh: “Khởi đầu với một chiếc Scout thuần điện trong phân khúc cạnh tranh như vậy là quá rủi ro.”

Bên cạnh đó, một giải pháp đang được nhiều hãng xe khác phát triển là xe hybrid sạc điện (PHEV) với phạm vi chạy hoàn toàn bằng điện được kéo dài hơn so với thế hệ trước. Ông Håkan Samuelsson, cựu CEO Volvo Cars, đánh giá: “Xe hybrid sạc điện tầm xa chính là chiếc xe điện có động cơ dự phòng khi pin cạn. Đây là bước chuyển tiếp thực tế, giúp khách hàng dần làm quen và thoải mái hơn với xe chạy hoàn toàn bằng điện.”

Tuy vậy, nhược điểm lớn nhất của xe hybrid sạc điện là chi phí đầu tư ban đầu cao hơn đáng kể do tích hợp nhiều hệ thống phức tạp, chưa kể chi phí phát sinh từ các tùy chọn mở rộng phạm vi. Điều này khiến sức hấp dẫn của dòng xe này kém hơn so với xe điện thuần hoặc hybrid truyền thống. Minh chứng rõ nét là tại thị trường Vương quốc Anh và châu Âu, doanh số xe hybrid sạc điện chỉ tăng trưởng khoảng 5,6% trong quý đầu năm – thấp hơn nhiều so với các dòng xe điện và hybrid khác.

Số liệu từ Auto Trader cũng cho thấy rõ sự khác biệt về giá: trong số 144 mẫu xe điện được rao bán trên trang, chỉ có 32 mẫu có giá dưới 30.000 bảng Anh. Ở nhóm xe hybrid nhẹ và hybrid truyền thống, có 49 mẫu dưới mức giá này. Ngược lại, không có mẫu xe hybrid sạc điện nào trong tổng số 99 mẫu được bán có giá dưới 30.000 bảng, phản ánh mức chi phí sở hữu cao và hạn chế khả năng tiếp cận của người dùng.

Chưa hết, các quy định khắt khe tại Liên minh châu Âu và Vương quốc Anh đã định hướng cấm hoàn toàn các loại xe hybrid, bao gồm cả hybrid sạc điện, từ năm 2035. Bà Lynn Calder – CEO hãng xe địa hình Ineos Automotive – đặt vấn đề: “Với ngành công nghiệp ô tô, mốc thời gian 2035 là rất gần, như thể là ‘ngày mai\’. Vậy liệu có hợp lý khi tiếp tục đầu tư vào công nghệ sẽ bị cấm trong tương lai gần? Cần nhìn nhận thực tế khách quan hơn.”

Tuy nhiên, ông Ian Plummer – Giám đốc Thương mại Auto Trader – cho rằng ngành ô tô cần xác định rõ phương hướng, dù là công nghệ nào đi nữa. Ông nhấn mạnh: “Giao thông vận tải hiện là nguồn phát thải carbon lớn nhất ở Vương quốc Anh và cả châu Âu. Vì vậy, ngành công nghiệp phải đối diện với những quyết định khó khăn, đồng thời tích cực thúc đẩy người tiêu dùng chuyển sang sử dụng xe điện một cách nhanh chóng và bền vững hơn.”