Nissan lao dốc: Đằng sau quyết định đóng cửa 7 nhà máy là gì?

Dưới sự dẫn dắt của Giám đốc Điều hành mới ông Ivan Espinosa, Nissan đang triển khai một kế hoạch tái cấu trúc toàn diện nhằm vực dậy hoạt động kinh doanh vốn đang đối mặt với thua lỗ nặng nề. Một trong những bước đi chiến lược đầu tiên là hợp nhất hoạt động sản xuất tại Thái Lan và chuyển dịch dây chuyền từ Argentina sang Brazil động thái cho thấy sự tái định vị rõ ràng về mặt địa lý nhằm tối ưu chi phí vận hành. Ông Espinosa cũng nhấn mạnh rằng Nissan đang thực hiện một cuộc đánh giá toàn cầu, bao gồm cả thị trường nội địa Nhật Bản.

Thông tin này được đưa ra đồng thời với báo cáo tài chính cho năm tài khóa kết thúc vào tháng 3/2025, trong đó Nissan ghi nhận khoản lỗ ròng lớn nhất kể từ nhiều năm qua lên tới 670 tỷ yen (tương đương khoảng 4,5 tỷ USD). Tuy nhiên, kết quả này vẫn khả quan hơn so với mức dự báo bi quan trước đó của chính hãng (700-750 tỷ yen).

Mẫu Nissan Rogue tại dây chuyền nhà máy ở Smyrna, bang Tennessee, Mỹ.

Về lợi nhuận hoạt động, Nissan chỉ đạt 69,8 tỷ yen trong cả năm giảm tới 88% so với năm tài chính trước. Trong khi đó, lợi nhuận ròng sụt giảm mạnh về mức 426,6 tỷ yen, nguyên nhân chủ yếu đến từ doanh số ảm đạm tại hai thị trường trọng điểm là Mỹ và Trung Quốc, cùng với việc trích lập các khoản giảm giá trị tài sản tại Bắc Mỹ, Mỹ Latin, châu Âu và Nhật Bản.

Phát biểu về tình hình này, ông Espinosa thẳng thắn nhận định: “Kết quả tài chính năm qua là một hồi chuông cảnh tỉnh. Chúng ta đang vận hành với cơ cấu chi phí quá cao và không bền vững trong dài hạn.”

Ông cũng xác định năm tài khóa hiện tại là “năm bản lề” cho quá trình chuyển đổi chiến lược của Nissan. Tuy nhiên, do nhiều yếu tố bất định đặc biệt là biến động từ môi trường thuế quan toàn cầu hãng vẫn chưa công bố các chỉ số dự báo cụ thể về lợi nhuận hoạt động, thu nhập ròng và dòng tiền tự do trong năm nay. Nissan cho biết: “Chúng tôi vẫn đang trong quá trình xác lập các mục tiêu tài chính do tác động từ những biến số chưa thể lường trước.”

Nissan đang bước vào một giai đoạn tái cấu trúc quy mô lớn, được đánh giá là một trong những nỗ lực cải tổ sâu rộng nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 1999. Dưới sự lãnh đạo mới của Giám đốc điều hành Ivan Espinosa, chiến lược lần này không chỉ dừng lại ở việc cắt giảm nhân sự mà còn bao gồm loạt biện pháp cắt giảm chi phí cố định, tinh gọn hệ thống sản xuất và tái định hình mô hình vận hành toàn cầu.

Cụ thể, Nissan đặt mục tiêu cắt giảm tổng chi phí cố định lên đến 500 tỷ yen (tương đương khoảng 3,3 tỷ USD) trước tháng 3 năm 2027. Để đạt được con số này, hãng đang tập trung vào việc hợp nhất các nhà máy, đơn giản hóa cấu trúc linh kiện xe, tổ chức lại chuỗi cung ứng và xem xét mở rộng xuất khẩu xe sản xuất tại Trung Quốc sang các thị trường khác một bước đi chiến lược nhằm tận dụng năng lực sản xuất nội địa giá rẻ.

Ông Espinosa thẳng thắn cho biết: “Cấu trúc chi phí cố định hiện tại đang vượt quá khả năng hấp thụ của doanh thu. Việc cắt giảm là điều không thể tránh khỏi nếu chúng ta muốn tồn tại và phát triển.” Trong khuôn khổ kế hoạch tái cơ cấu, Nissan sẽ cắt giảm khoảng 20.000 việc làm trên toàn cầu, chiếm gần 15% tổng lực lượng lao động, cao hơn gấp đôi so với kế hoạch đã công bố trước đó (9.000 người). Đây được xem là động thái quyết liệt tương tự như cuộc tái cấu trúc lịch sử vào năm 1999, khi hãng buộc phải đóng cửa nhiều nhà máy tại Nhật Bản.

Tuy nhiên, Nissan không chỉ đối mặt với áp lực nội tại. Chính sách thuế quan ngày càng siết chặt của Mỹ – đặc biệt là mức thuế 25% đánh vào ô tô nhập khẩu – đang tác động nặng nề đến hoạt động kinh doanh tại thị trường lớn nhất của hãng. Nissan dự kiến sẽ gánh chịu thiệt hại tài chính lên đến 450 tỷ yen trong năm tài chính hiện tại do phần lớn sản phẩm được sản xuất tại Nhật Bản và Mexico. Để đối phó, hãng đang nỗ lực tăng cường sản xuất nội địa tại Mỹ nhằm giảm thiểu rủi ro do thuế nhập khẩu.

Trong bối cảnh thách thức lớn về chi phí phát triển phần mềm, xe điện và công nghệ tự hành, ông Espinosa cũng nhấn mạnh đến việc mở rộng hợp tác chiến lược, không loại trừ cả các đối tác ngoài ngành ô tô truyền thống. Dù các cuộc đàm phán sáp nhập giữa Nissan và Honda đã bị chấm dứt từ tháng 2 dưới thời cựu chủ tịch Makoto Uchida, khả năng hợp tác trong những lĩnh vực riêng biệt vẫn còn để ngỏ. Chủ tịch Honda – ông Toshihiro Mibe – khẳng định hai bên vẫn đang cân nhắc các hình thức liên kết linh hoạt, đặc biệt thông qua quan hệ đối tác ba bên giữa Honda, Nissan và Mitsubishi đã được ký kết từ tháng 8/2024.

Chia sẻ trong cuộc họp báo gần đây, ông Espinosa cho biết: “Chúng tôi đang tích cực tìm kiếm các cơ hội hợp tác, đặc biệt tại thị trường Mỹ – nơi cạnh tranh đang diễn ra khốc liệt và tốc độ chuyển dịch sang xe điện đang tăng nhanh. Honda là một trong những đối tác tiềm năng và chúng tôi sẵn sàng cùng nhau phát triển các dự án nếu có thể mang lại giá trị tăng trưởng bền vững.”

Vị CEO này cũng thừa nhận rằng việc thực hiện những biện pháp tái cấu trúc mạnh tay chưa bao giờ là dễ dàng: “Đây là những quyết định vô cùng đau đớn, nhưng nếu chúng tôi không hành động ngay bây giờ, hệ lụy trong tương lai sẽ còn nghiêm trọng hơn.”